Ein stori ni

Ym 1943 sefydlwyd Gofal Canser Tenovus gan 10 o ddynion busnes lleol yn cefnogi ffrind mewn angen. Dros y blynyddoedd, mae Gofal Canser Tenovus wedi tyfu a newid, ond mae rhai pethau wedi aros yn gyson.

Mae ein cymuned yn parhau i fod yn bwysig i ni yn ogystal â bod yno i gleifion canser pan a lle y mae ein hangen fwyaf arnyn nhw. Mae dod o hyd i wellhad drwy ariannu ymchwil hanfodol yn bwysig i ni, yn ogystal ag atal canser yn y lle cyntaf. Mae gwneud hyn lle mae fwyaf ei angen yn bwysig i ni; yng nghalon y gymuned. Dyma sydd wrth galon Gofal Canser Tenovus heddiw.

Sut dechreuodd Gofal Canser Tenovus

Dechreuodd y cyfan gydag ymdeimlad o gymuned, cyfraniad hael, ac ewyllys da.

Ochr yn ochr ag ymchwil i achub bywydau a lansio gwasanaethau cymorth arloesol i gleifion canser a’u hanwyliaid, nid yw Gofal Canser Tenovus erioed wedi colli’r gwerthoedd a sefydlwyd gan ein sylfaenwyr ym 1943.

Dechreuodd y cyfan gyda radio swnllyd

Un diwrnod ym mis Awst 1943, roedd contractwr cludo nwyddau o Gaerdydd, Eddie Price, yn dadlwytho peiriannau pan syrthiodd un o’r llwythau trwm arno. Cafodd ei anafu’n ddrwg a'i ruthro i Ysbyty Brenhinol Caerdydd.

Cyn y ddamwain, roedd Eddie wedi helpu dyn busnes lleol, David Edwards, pan redodd allan o betrol. Roedd David eisiau diolch i’r dieithryn am y caredigrwydd yr oedd wedi’i ddangos iddo, felly aeth i chwilio am Eddie, ond clywodd ei fod wedi cael ei anafu’n ddifrifol ac yn yr ysbyty. Yn ôl y sôn, dywedodd David wrth ei wraig:

“Fe wnaeth y dyn hwn dro da i mi, nawr rydw i’n mynd i dalu’r gymwynas yn ôl.”

Roedd David Edwards yn ddyn busnes dylanwadol a llwyddodd i gael pump o’r arbenigwyr meddygol gorau i drin Eddie. Hyd yn oed gyda’r tîm gwych hwn o feddygon yn gofalu amdano, cymerodd Eddie dri mis i wella.

Ymwelodd ffrindiau Eddie Price ag ef yn yr ysbyty’n rheolaidd, a daeth un ohonyn nhw â radio symudol yno i helpu i ddiddanu’r claf. Wrth gwrs yn ôl steil nyrsio'r 40au, fe wnaeth chwaer y ward ei wahardd am fod yn rhy swnllyd!

Yn yr ysbyty, dechreuodd David (DR) Edwards a ffrindiau eraill Eddie gyfarfod o gwmpas ei wely, a phan oedd Eddie wedi gwella, roedd y grŵp eisiau dangos eu gwerthfawrogiad o’r gofal a roddwyd iddo. Dywedodd DR:

Cododd y deg dyn yr arian i roi clustffonau i’r ysbyty er mwyn i’r cleifion allu gwrando ar y radio a pheidio â tharfu ar neb arall. Cafodd system gyfnewid ei sefydlu hyd yn oed o stadiwm Parc Ninian er mwyn iddyn nhw allu clywed sylwebaeth ar gemau pêl-droed Dinas Caerdydd! 

Doedd y grŵp ddim wir yn bwriadu dechrau elusen. Ond roedd ganddyn nhw ‘fomentwm eu hunain’, a chyn bo hir dechreuodd pobl gysylltu â nhw gydag achosion a phrosiectau a oedd wir angen eu cymorth.

Felly, ymhlith rhyfel, damwain ofnadwy a radio swnllyd, ganed elusen newydd.

Ym 1943, sefydlwyd Tenovus gan ddeg o ddynion busnes, D.R. Edwards, C.Harris, G. Brinn, C.E. Rolfe, D.Curitz, G.T. Addis, T.J.E. Price, H. Thomas, H.E. Gosling a T.Curitz.

O le gorffwys yn Burma i deledu lliw yng Nghaerdydd

Ar ddiwedd yr Ail Ryfel Byd, roedd yr elusen wedi hen ennill ei phlwyf ac roedd yn codi arian i bobl De Cymru a thu hwnt. Cododd y dynion busnes £26,000 anhygoel mewn chwe mis i ariannu ‘Tŷ Caerdydd’ yn Burma, hafan ddiogel i filwyr a oedd yn dychwelyd o ryfel a charchar i wella cyn dod adref.

Aethant ymlaen i ariannu prosiectau mawr eraill fel y Sunshine Home for Blind Babies, y Sunset Retreat Appeal ar gyfer yr henoed a Save the Children Rainbow Club yn ardal ddifreintiedig Stryd Bute yn nociau Caerdydd. Nid dim ond prosiectau mawr, gweladwy iawn y buon nhw’n eu cefnogi, ond fe roesant eu cefnogaeth yn uniongyrchol i bobl mewn angen.

Roedd hyn yn cynnwys talu’r costau teithio i fam ymweld â’i mab yn yr ysbyty pan oedd yn cael triniaeth am ganser neu hedfan mwyngloddiwr o’r Rhondda adref o Awstralia pan gafodd ddiagnosis o broblemau’r galon, a rhoi teledu lliw i ferch bedair ar ddeg oed yn yr ysbyty a oedd â chanser terfynol. Yn anffodus, dim ond mis oedd ganddi i’w fwynhau.

Yr oedd cymaint mwy o bobl a phrosiectau yr oedd Tenovus yn eu cefnogi yn eu cymuned a ledled y wlad. Cododd y deg dyn, y ‘Ten’ gwreiddiol, a’u byddin gynyddol o wirfoddolwyr a chodwyr arian brwd, filoedd o bunnoedd ar gyfer cannoedd o achosion da dros y degawdau cyntaf hynny.

Llif o lythyrau a chefnogaeth y cyhoedd

Gan ystyried sut y dechreuodd yr elusen, nid yw’n syndod bod Tenovus wedi parhau i gefnogi ymchwil a chyfleusterau meddygol lleol. Rhoddwyd radios a setiau teledu i nifer o ysbytai a chartrefi nyrsio i wneud bywyd yn fwy cyfforddus i gleifion.

Yn ogystal â hyn, roedd Tenovus hefyd am gyfrannu at offer hanfodol i gefnogi’r cleifion yn feddygol hefyd. Rhoddwyd arian ar gyfer peiriant pelydr-X symudol, gwelyau ysbyty, peiriant calon ac ysgyfaint yn ogystal â sganwyr uwchsain i ysbytai ledled Cymru. Rhoddwyd grantiau hefyd i brosiectau ymchwil fel Cronfa Ymchwil Polio a rhaglen ymchwil yng Nghaerdydd a oedd yn ymwneud â’r galon.

Roedd ymchwil yn eithriadol o bwysig i aelodau’r elusen, a oedd yn arbennig o bryderus ynghylch materion meddygol lleol ac a oedd am fynd i’r afael â’r nifer anarferol o uchel o spina bifida yng Nghymru. Yn y 60au cynnar, roedd cyfraddau spina bifida yn Ne Cymru bron ddwywaith y rhai yn Lloegr ac yn y Cymoedd diwydiannol, y cyfraddau oedd yr uchaf yn y byd!

I fynd i’r afael â hyn, lansiodd aelodau Tenovus apêl i helpu i ariannu canolfan ymchwil a thriniaeth yng Nghaerdydd a chafodd yr ymateb mwyaf anhygoel. Cyrhaeddodd yr apêl y teledu a’r papurau ac fe darodd dant gyda’r cyhoedd. Roedd digwyddiadau’n cael eu cynnal ym mhob cwr o’r wlad, gan gynnwys ras mulod yng Nghwmbrân, noson i ddangos ffilm Bond ‘Thunderball’ am y tro cyntaf yng Nghaerdydd yn ogystal â thaith gerdded o Jon o’ Groats i Land’s End.

Dywedodd yr ysgrifennydd trefnu, Bryn Calvin-Thomas, “Cawsom lu o lythyrau a oedd yn cynnwys symiau o £100 i werth swllt o stampiau”, ac yn sgil ymateb mor enfawr gan yr apêl, roedd yr elusen yn gallu agor Uned Spina Bifida Tenovus yn Ysbyty Brenhinol Caerdydd ym 1967. Yn ddiweddarach, cydnabu arbenigwyr yn y maes fod Tenovus wedi arloesi gyda’r gwaith yn y maes hwn.

Rhoi canser dan y chwyddwydr

Ariannodd Tenovus lawer o gymrodoriaethau ymchwil, ysgoloriaethau ac offer ledled y wlad. Roedd eu cyllid mawr cyntaf ar gyfer prosiect ymchwil yng Ngholeg y Drindod Dulyn, ond cyn bo hir, aethant ymlaen i ariannu ymchwil canser yn Glasgow, Caerdydd, Southampton a Kings College Llundain.

Yn y gymuned, fodd bynnag, parhaodd yr elusen â’i chefnogaeth leol gref, gan gynnwys Ysbyty Brenhinol Caerdydd, ariannu ymchwil canser y fron, offer meddygol a staff ar gyfer nifer o brosiectau canser yn yr ysbyty. Ond yn Ysbyty Prifysgol newydd Cymru yng Nghaerdydd y daeth un o’r prosiectau mwyaf i’r amlwg.

Ym mis Ebrill 1967, ar ôl blynyddoedd lawer o gynllunio a chyllido, agorwyd Sefydliad Ymchwil Canser Tenovus yn ffurfiol gan y Noddwr Brenhinol, y Dywysoges Margaret, a oedd yn cyd-daro â Symposiwm Canser Tenovus cyntaf. Daeth dros 85 o wyddonwyr blaenllaw o bob cwr o’r byd i’r gynhadledd a chafwyd cyhoeddusrwydd a chlod rhyngwladol yn y gynhadledd.

Daeth y sefydliad yn ganolfan ymchwil canser y fron a chanser y prostad a hefyd yn gartref i labordai ymchwil meithriniad meinwe a Leukaemia. Yr oedd gwyddonwyr yn y sefydliad ar flaen y gad o ran datblygu’r cyffur Tamoxifen, cyffur canser y fron sy’n cael ei ddefnyddio’n helaeth gan amlaf ledled y byd sydd wedi achub miliynau o fywydau, a Zoladex sy’n trin canser y prostad.

Dod â thriniaeth a chefnogaeth i’r gymuned

Ym 1962, penderfynwyd sefydlu chwaer elusen o’r enw Tenovus Cancer Information Centre. Roedd aelodau blaenllaw’r elusen yn awyddus i hybu rheolaeth a chanfod canser yn gynnar, ac addysgu pobl am atal canser. Cyn hynny, roedd rhai o’r farn bod canser yn bwnc tabŵ a’i fod yn glefyd a oedd yn cael ei grybwyll mewn cyfrinachedd a doedd neb yn sôn amdano’n aml.

Diolch i Tenovus a sefydliadau eraill, mae pethau wedi newid.

Roedd y gwaith sgrinio’n newydd iawn ar y pryd, ond fe wnaeth Tenovus ariannu nifer o raglenni darganfod cynnar fel y garafán cytoleg ym 1967. Yn yr 80au, fe brynwyd uned sgrinio symudol a oedd yn gwneud profion ceg y groth i fenywod yn y gymuned, gan fynd â gwasanaethau’n nes adref, nod sy’n cael ei gefnogi mewn cynlluniau Gofal Canser Tenovus heddiw.

Gan adeiladu ar y cysyniad o fynd â thriniaeth i'r gymuned ac yn nes at gleifion, yn 2009 lansiwyd ein Huned Cymorth Canser Symudol Cyntaf, uned triniaeth cemotherapi symudol a oedd yn lleihau amser teithio cleifion, yn tynnu’r pwysau oddi ar ganolfannau canser a oedd dan bwysau ac yn gwella bywydau miloedd o gleifion canser. Lansiwyd ein hail Uned yn 2013, gan ddarparu triniaeth lymffoedema yn y cymunedau, a thrydedd a phedwerydd Uned yn 2018. Mae’r cerbydau arloesol hyn wedi parhau â gwaith yr elusen o drin hyd yn oed mwy o gleifion yn eu cymunedau.

Mae triniaeth symudol yn enghraifft o Gofal Canser Tenovus yn deall yr heriau unigryw sy’n wynebu pobl yng Nghymru, fel natur wledig y wlad a mynediad gwael at ofal. Yn yr un modd â’n haelodau sylfaenol, rydyn ni am gefnogi ein cymuned, felly nid yw ein mentrau trin a chefnogi canser symudol yn ei gwneud yn ofynnol i gleifion deithio’n bell i ysbytai am eu triniaeth. Rydyn ni’n mynd â’r driniaeth atyn nhw.

Cefnogaeth dros y ffôn, a llawer mwy

Parhaodd Canolfan Gwybodaeth Canser Tenovus, a oedd wedi’i lleoli yn Felindre (canolfan driniaeth canser fwyaf Caerdydd), i dyfu ac esblygu i ddiwallu anghenion cleifion. Roedd yr elusen yn ymwneud yn helaeth â darparu cwnsela a chymorth i bobl a oedd wedi cael diagnosis o ganser, ac roedd Tenovus yno i’r cleifion a’u teuluoedd pan oedd arnyn nhw eu hangen fwyaf.

Yn raddol, sefydlwyd tîm o nyrsys arbenigol, gweithwyr cymdeithasol, swyddogion hawliau lles a budd-daliadau a chwnselwyr, gan weithio mewn ysbytai ledled Cymru. Ond roedd Tenovus yn dal i deimlo bod angen gwneud mwy i gleifion canser a’u hanwyliaid gael gafael ar y cymorth yr oedd ei angen arnyn nhw, felly ym 1992 lansiwyd Llinell Gymorth Canser Tenovus, yn cynnig cymorth i gleifion canser a’u teuluoedd.

Ychydig fisoedd yn ddiweddarach, cafodd ei wneud yn wasanaeth di-dâl, gan ei wneud yn un o’r llinellau rhadffôn cymorth canser cyntaf yn y wlad. Cafwyd ymateb syfrdanol (ym 1995, cafodd y llinell gymorth dros 10,000 o alwadau) a defnyddiwyd y gwasanaeth yn eang.

Heddiw, mae ein Llinell Gymorth ar agor 365 diwrnod y flwyddyn. Mae’n cael ei staffio gan nyrsys a gwirfoddolwyr hyfforddedig felly mae rhywun i siarad â nhw bob amser.

Yn y cyfamser, mae ein Ymgynghorwyr Budd-daliadau wedi helpu miloedd o bobl i hawlio’r budd-daliadau iawn, cael yswiriant teithio, sicrhau ‘bathodynnau glas’ a grantiau argyfwng yn ogystal â brwydro ar ran pobl i ddychwelyd i’r gwaith. Mae ein holl wasanaethau achub bywyd yn dal i wneud gwahaniaeth enfawr i gleifion a’u hanwyliaid yn ystod diagnosis o ganser.

Canu, cefnogi a phaneidiau o de

Roedd hi’n noson eiraog ym Mhontypridd yn 2010 pan agorwyd drysau ’Sing with Us’ am y tro cyntaf. Doedd dim llawer o bobl yn ein hymarfer cyntaf, ond un o’r rhai cyntaf drwy’r drws oedd Lynfa.

Yn 2011, fe wnaethom gynnal ymchwil i fanteision canu i gleifion canser a’u teuluoedd. Roedd canlyniadau’r astudiaeth honno mor gadarnhaol fel ein bod wedi gwneud cais am gyllid i sefydlu mwy o gorau. Cawsom Grant Loteri Fawr gwerth £1m i ni i sefydlu 15 côr Sing with Us ledled Cymru.

Yn dilyn y llwyddiant hwn, yn 2012 gofynnwyd i ni greu côr arbennig iawn ar gyfer rhaglen ddogfen Channel 4 ‘Sing for your Life’. Roedd y rhaglen ddogfen yn cynnwys côr o gleifion canser, a gafodd ei chreu gennym ni, ac a ddilynodd eu taith o’r ymarfer cyntaf un yng Nghaerdydd, i’r Royal Albert Hall.

Ein hethos erioed yw, does dim angen i chi allu canu ac mae pob llais yn cyfrif. Ers y noson eiraog gyntaf honno, rydyn ni wedi sefydlu corau Sing with Us ledled y wlad, gan gynnig cefnogaeth hygyrch wythnosol i gleifion canser a’u hanwyliaid.

Roedden ni eisiau deall mwy ynglŷn â'r wyddoniaeth sy’n sail i’r canu felly fe wnaethon ni gynnal astudiaeth gyda’r Coleg Cerdd Brenhinol yn Llundain i weld a gafodd canu yn un o’n corau effaith fiolegol. Roedd canlyniadau’r astudiaeth hon yn wych a gwnaethom gyhoeddi ein hymchwil ‘More than Singing’ in 2016. Cam nesaf yr astudiaeth hon oedd lansio dau gôr newydd yn Llundain i helpu i edrych ar effeithiau cadarnhaol corau ar gyfer pobl â chanser ymhellach, ac rydyn ni wedi cael y canlyniadau cyffrous yn ddiweddar.

O abseilio i werthu cacennau

Ers y dechrau, mae grwpiau codi arian wedi bod yn ganolog i’n hymdrechion. Y grŵp cyntaf i’w sefydlu oedd Pwyllgor Caerdydd Tenovus, ac wedyn Pwyllgor Merched Caerdydd a’r Pwyllgor Iau.

O ddiwedd y 60au, ffurfiwyd grwpiau eraill ledled y wlad a daeth yn adnabyddus fel Ffrindiau Tenovus, pob un yn ymroddedig i godi arian ac ymwybyddiaeth ar gyfer Gofal Canser Tenovus.

Heddiw, mae gennym dros 30 grwp Ffrindiau, ledled y wlad. O foreau coffi i ddawnsfeydd gala, mae ein haelodau’n rhoi o’u hamser, eu hymdrechion a’u sgiliau i godi arian hanfodol a chyfleu neges Gofal Canser Tenovus i’w cymunedau.

Mae ein gwaith codi arian wedi bod yn anhygoel o ddyfeisgar. Cynigiodd John Burke, dyn busnes lleol ac aelod dylanwadol o’r elusen, y syniad o ‘gynghrair pŵls pêl-droed’ ac ym 1959 sefydlodd gwmni dielw, y Gynghrair Canser, i weinyddu’r ‘pŵls’.

Byddai’n costio un swllt i ymuno a byddai dwy geiniog yn mynd i’r elusen i gefnogi cleifion canser. Newidiodd y rheolau ynghylch y ‘pŵls’ yn yr 80au ond fe wnaeth y Gynghrair Canser addasu a chyhoeddi eu llyfryn posau a gemau ‘Family Favourites’. Rhwng y ddau brosiect hyn, cododd y Gynghrair Canser dros £10 miliwn erbyn diwedd 2003.

Cyn y Loteri Genedlaethol, roedd Loteri Tenovus yn bodoli! Drwy gydol yr 80au gallech brynu tocynnau loteri ar hyd a lled y wlad o giosgau yn Asda, Littlewoods a Tesco. Ym 1986, roedd y refeniw cyfunol ar gyfer y loteri oddeutu £165,000 ar draws ciosgau yn Asda a Tesco. Ac wrth i fecaneg y loteri newid dros amser, felly hefyd wnaeth y gwaith o godi arian yn Tenovus!

Dyma pryd lansiwyd ein rhaglen siopau. Ond yn ôl ym 1967, sefydlodd Pwyllgor Merched Caerdydd y siop fargeinion dros dro gyntaf, gan godi £2,215 mewn dim ond wythnos - £38,987.96 yn arian heddiw!

Fe ddalion nhw ati gyda siopau bargeinion yn yr 80au ac ym 1985 fe fuon nhw’n gyfrifol am siop yn Heol yr Eglwys Newydd, Caerdydd am gyfnod prawf. Cafodd y siop ei chydnabod yn ffordd wych o godi arian, a phenderfynwyd ei gwneud yn barhaol ym 1987. Heddiw, mae ein siopau elusen wedi’u gwasgaru ledled y wlad, sy’n troi cardiganau yn ofal, crysau’n gymorth a hen bethau yn helpu gwaith ymchwil.

Mae cefnogwyr wedi nofio, cerdded a rhedeg miloedd o filltiroedd i ni. Mae ein ‘harch-arwyr’ wedi dringo mynyddoedd, abseilio adeiladau ac wedi neidio allan o awyrennau...er ein mwyn ni!

Dros y blynyddoedd, rydyn ni hefyd wedi cael cefnogaeth gorffolaeth wych, gan gynnwys yn 2012, lle cawsom ein hanrhydeddu i fod yn bartner elusennol ar gyfer Cwpan Ryder 2012. Roedd ein presenoldeb yn y digwyddiad mwyaf yn y calendr golff yn gyfle i ni gael sylw, codi ymwybyddiaeth a chynnal llawer o ddigwyddiadau codi arian.

Mae’r holl oriau hynny o ymdrech ac ymroddiad wedi ein harwain i’r sefyllfa yr ydyn ni ynddi heddiw. P’un ai a yw’n rhodd sy’n cael ei gadael i ni yn Ewyllys rhywun, yn ddigwyddiad mawr neu’n ddigwyddiad codi arian cymunedol lleol fel Mr Gilbert yn codi “swllt fesul blewyn” pan oedd wedi eillio ei farf ym 1970. Mae pob munud a roddwyd a phob ceiniog a godwyd wedi ein helpu i gefnogi pobl yng nghalon y gymuned.

Yr hyn sy’n bwysig wrth atal canser a chael diagnosis cynnar

Mae addysg, ataliad a dylanwadu polisi yn rhan fawr o’r hyn a wnawn yng Nghymru a’r DU. Mae’r elusen bob amser wedi bod yn addysgu pobl am faterion iechyd ac yn y blynyddoedd cynnar, mae’r aelodau nid yn unig wedi ariannu cyfleusterau ymchwil ar gyfer polio, spina bifida a chanser, ond hefyd wedi codi ymwybyddiaeth ynghylch y clefydau hyn.

Roedd neges yr elusen yn syml – “Ataliad a diagnosis cynnar sy’n bwysig i wella canser. Addysg i’r cyhoedd sy’n bwysig wrth atal canser a chael diagnosis cynnar.”

Mor gynnar â 1963, ariannodd Tenovus fan i deithio o gwmpas Cymru i roi negeseuon gwrth-ysmygu i bobl ifanc. Yn ystod yr 80au, fe allech chi ddod o hyd i wybodaeth am roi’r gorau i ysmygu yn ein ciosgau loteri ledled Cymru.

Wnaeth ein hymgyrch Quit with Us cymryd negeseuon a gwybodaeth i rhoi’r gorau i ysmygu i weithleoedd, meddygfeydd a lleoedd cymunedol, a hyd yn oed cefnogi pobl drwy’r cyfryngau cymdeithasol.

Dydyn ni ddim yn llaesu dwylo pan fyddwn yn wynebu her, rydyn ni’n darparu syniadau sy’n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer y GIG a'r llywodraeth, er mwyn eu defnyddio a gwella bywydau pobl effeithiwyd gan ganser. Ym 1965, deisebodd Canolfan Gwybodaeth Canser Tenovus Dŷ’r Cyffredin am gyfleusterau sgrinio serfigol, gyda llofnodion dros 250,000 o gefnogwyr.

Yn 2009, fe wnaethom gynnal ein hymgyrch Here Comes The Sun gyntaf, gan fynd allan i gymunedau yn ein Fan Eli Haul i annog diogelwch yn yr haul a hyd yn oed helpu i newid deddfwriaeth gwelyau heulfelynu ar ôl cyflwyno ein deiseb i Gynulliad Cymru.

Ers 2014, rydyn ni wedi bod yn ymgyrchydd blaenllaw dros frechu bechgyn a merched rhag feirws papiloma dynol. Mae’r brechlyn eisoes yn cael ei roi i ferched ifanc yn eu harddegau, ond mae bechgyn yn cael eu heithrio o’r rhaglen frechu, er bod canser y pen a chanser y gwddf ar gynnydd oherwydd y feirws. Rydyn ni’n parhau i weithio’n galed i sicrhau bod y brechiad yn cael ei gynnig ymhellach, ac mae pigiadau eisoes yn cael eu rhoi mewn clinigau i ddynion sy’n gymwys.

Yn 2015 fe ddechreuon ni ar ein prosiect polisi mwyaf uchelgeisiol, Beth am Drafod Canser. Mewn partneriaeth â Sefydliad Jane Hodge a’r Sefydliad Materion Cymreig, buom yn ymgysylltu â 9,000 o bobl yr oedd canser wedi effeithio arnyn nhw mewn rhyw ffordd. Yn hytrach na gwahodd pobl i roi sgôr i’w gwasanaethau, fe roesom ni y bobl y mae canser yn effeithio arnyn nhw wrth y llyw, gan ofyn iddyn nhw sut yr hoffen nhw weld eu gwasanaethau’n cael eu datblygu.

Roedd y straeon a’r syniadau a gasglwyd o’r ymgyrch hon yn sylfaen i’n maniffesto yn Etholiad y Cynulliad yn 2016 gan arwain at newid yn y ffordd y mae pobl yn rheoli eu gwasanaethau.

Daeth cynghrair o elusennau iechyd at ei gilydd yn 2016 i ymgyrchu dros welliannau i iechyd y cyhoedd yng Nghymru. Roedd y grŵp yn cynnwys dros 20 o fudiadau ac yn cynrychioli ystod eang o ddiddordebau iechyd. Arweiniodd ein gwaith yn y maes hwn at gyflwyno Asesiadau o’r Effaith ar Iechyd i wella iechyd cymunedau a chyfyngiadau llymach ar werthu tybaco ac alcohol.

Cymaint mwy nag ysgwyd bwcedi

Sefydlwyd Gofal Canser Tenovus gan ddeg o wirfoddolwyr, a’n gwirfoddolwyr ni sydd wedi bod yn asgwrn cefn i’r elusen dros y 75 mlynedd diwethaf. Bu’r deg cyntaf hynny’n cefnogi eraill o’u cymuned, gan helpu i godi symiau enfawr o arian, yn lledaenu’r gair a chodi ymwybyddiaeth am ganser.

Mae ein Grwpiau Ffrindiau Gofal Canser Tenovus, gwirfoddolwyr y siop, y bobl sy’n gwirfoddoli â bwcedi casglu a’r cefnogwyr corfforaethol i gyd wedi rhoi o’u hamser a’u hegni i helpu i wneud yr elusen yn un llwyddiannus heddiw. Ond nid dim ond codi arian sy’n bwysig!

Dros y saith degawd a hanner diwethaf, mae ein gwirfoddolwyr wedi bod yn ein cefnogi mewn pob math o ffyrdd. Mae ein hymddiriedolwyr ac aelodau ein pwyllgorau i gyd yn wirfoddolwyr. Mae ein Noddwyr a’n cefnogwyr enwog i gyd yn rhoi eu hamser yn rhad ac am ddim. Mae gwirfoddolwyr yn cefnogi ein timau ymchwil ac iechyd a llesiant, gan fynd â’n negeseuon atal canser allan i’r gymuned.

Mae gennym wirfoddolwyr yn gweithio ar y rheng flaen, mewn ysbytai, mewn canolfannau iechyd ac ar ein Llinell Gymorth, gan helpu i wneud bywyd yn haws i gleifion canser a’u hanwyliaid. Mae gwirfoddolwyr yn rhoi llawer iawn o gefnogaeth gyda thasgau gweinyddol, gan roi sgyrsiau ysbrydoledig a chodi ymwybyddiaeth yn eu cymunedau.

Gofal Canser Tenovus heddiw

Yn 2018, fe wnaethom ddathlu ein pen-blwydd yn 75 oed a’n hanes anhygoel o ymchwil a gwasanaethau cymorth arloesol sy’n achub bywydau. Yn ystod yr holl flynyddoedd hynny, nid ydym erioed wedi colli’r gwerthoedd a sefydlwyd gan ein sylfaenwyr ym 1943, ac rydyn ni’n parhau i hyrwyddo ymdeimlad o gymuned ym mhopeth a wnawn.

Rydyn ni’n falch o bopeth rydyn ni wedi’i gyflawni hyd yma a’r miliynau o bobl rydyn ni wedi’u cefnogi drwy eu taith canser.